Loteria fantowa
To krótki przewodnik wyjaśniający, czym jest loteria fantowa w katalogu gier losowych i dlaczego to prosta forma zbierania środków na cele społeczne. Udział następuje przez zakup losu lub innego dowodu udziału, a wygrane mają jedynie charakter rzeczowy.
Organizują je szkoły, fundacje, stowarzyszenia, kluby czy gminy podczas festynów i pikników, ale można je prowadzić też w innych miejscach. Małe loterie z pulą nagród do wysokości kwoty bazowej wymagają zgłoszenia do urzędu celno‑skarbowego co najmniej 30 dni przed startem i zwykle nie wiążą się z opłatą.
Jeżeli wartość puli przekracza kwotę bazową, zazwyczaj potrzeba zezwolenia, choć organizacje pożytku publicznego mają szersze progi. Sprawdź ogłoszenia GUS na dany rok przed planowaniem, przygotuj sprawozdanie po zakończeniu i dowiedzieć się więcej w kolejnych sekcjach tego poradnika.
Na czym polega loteria fantowa i kto może ją zorganizować
W praktyce gra decyduje o wygranej całkowicie przypadkowo, a udział jest przez zakup losu lub innego dowodu udziału w grze. Nagrody mają wyłącznie charakter rzeczowy, co odróżnia tę formę od innych typów gier losowych.
Prawo traktuje tę formę jako loteria, w której wynik zależy od losu, a nie od oceny umiejętności. Uczestnik nabywa papierowy los, kartonowy kupon lub inny dowód i zgłasza się w ten sposób do losowania.
Kto może być organizatorem
Uprawnione podmioty to osoby fizyczne, osoby prawne (np. fundacje, stowarzyszenia, szkoły, gminy) oraz podmioty bez osobowości prawnej, jak stowarzyszenia zwykłe czy parafie. Organizatorzy realizują najczęściej cele pożytku publicznego lub lokalne inicjatywy.
Osoby zarządzające i reprezentujące organizatora nie mogą mieć prawomocnego wyroku za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe w kraju UE. To ważny warunek, który warto sprawdzić przed zgłoszeniem.
Praktyczne zastosowania
Szkoły i fundacje używają takich zbiórek na cele dobroczynne. Kluby sportowe kompletują sprzęt, a parafie wspierają remonty wspólnotowych przestrzeni. Formy dowodu to najczęściej papierowy los, kupon lub bilecik – o ich oznaczeniu i zabezpieczeniu przeczytasz w kolejnej sekcji.
Progi prawne, kwota bazowa i wyjątki dla organizacji pożytku publicznego
W tej części opisujemy finansowe progi, które decydują o trybie organizacji zbiórek z nagrodami. Dzięki temu łatwiej zaplanujesz potrzebne formalności i unikniesz ryzyka.
Mała gra vs. gdy wartość puli wygranych przekracza próg
Mała gra to taka, w której wartość puli wszystkich nagród brutto nie przekracza kwoty bazowej. Wtedy wystarczy zgłoszenie do urzędu celno‑skarbowego złożone co najmniej 30 dni przed startem, bez opłaty.
Wyjątek dla organizacji pożytku publicznego
Organizacja pożytku publicznego może działać szerzej: zgłoszenie wystarcza, jeśli wartość puli nie przekracza 15× kwoty bazowej. Łączny limit OPP w ciągu roku to 30× kwoty bazowej, także dla bingo fantowe.
Aktualne wartości i terminy
Kwoty są ruchome i ustala je GUS (obwieszczenie dla danego roku). W praktyce w 2024 r. przytoczono m.in. 7 364,30 zł i 8 266,30 zł, jednak zawsze sprawdź obowiązującą kwotę przed kalkulacją puli.
Loteria fantowa krok po kroku: zgłoszenie, regulamin, wzór losu i obowiązki
Poniżej znajdziesz praktyczny plan działania dla organizatora: od zgłoszenia do sprawozdania po zakończeniu.
Zgłoszenie składa się do właściwego miejscowo urzędu co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem. Procedura jest bezpłatna, a komplet dokumentów musi być gotowy przy złożeniu.
W zgłoszeniu dołączasz dane osób zarządzających i reprezentujących, oświadczenia o legalności źródeł finansowania i niezaleganiu wobec podatków oraz regulamin i wzór losu. Ważne są też informacje o wypłacalności nagród i oświadczenia osób nadzorujących.
Regulamin powinien określać nazwę gry, liczbę losów, ceny jednego losu, terminy sprzedaży, sposób prowadzenia i cel społecznie użyteczny. Ustal procentową wartość fantów względem łącznej ceny sprzedaży losów.
Wzór losu musi mieć pieczątkę organizatora, numerację i czytelne pola. Prowadź karty ewidencji i wystawiaj zaświadczenia o wygranej na drukach ścisłego zarachowania.
Po zakończeniu w ciągu 30 dni wyślij sprawozdanie z liczbą sprzedanych losów, uzyskanymi środkami i wykazem wydanych nagród oraz informacją o wygranych. Planowane zniszczenie niesprzedanych losów zgłasza się do urzędu co najmniej 7 dni przed terminem.
W praktyce zbieraj paragony za zakupione nagrody, prowadź listę darczyńców z wyceną i pamiętaj, że osoby nadzorujące nie mogą mieć wyroków za umyślne przestępstwo. Taka staranność minimalizuje ryzyko podczas kontroli gier losowych.
Na dobry koniec: checklista, najczęstsze pułapki i jak dowiedzieć się więcej
Kończąc, krótkie przypomnienie najważniejszych kroków przy organizacji loterii fantowej.
Przed startem: ustal cel pożytku i beneficjenta, policz wartość puli nagród i porównaj z aktualną kwoty bazowej, by zdecydować o zgłoszeniu lub zezwoleniu.
Dokumenty: przygotuj kompletne zgłoszenie, regulamin i wzór losu lub innego dowodu udziału. Zadbaj o ewidencje, numerację losów i druki zaświadczeń o wygranej.
Po zakończeniu: w ciągu 30 dni złóż sprawozdanie do urzędu z wykazem wygranych i przekazanych środków. Zawiadom o zniszczeniu niesprzedanych losów co najmniej 7 dni przed terminem.
OPP pamiętaj o limitach 15× dla pojedynczej i 30× kwoty bazowej w roku. W razie wątpliwości kontaktuj się z właściwym urzędem celno‑skarbowym.